Haarlem 60 jaar bevrijding

E X P O S I T I E S

23 april – 11 september 2005
Expositie in de bibliotheek van Haarlem: Bibliotheek in bruine tijden.
Boeken met propaganda, verboden boeken, toegestane boeken, pamfletten en verzetsgedichten geven een indruk van literatuur in oorlogstijd.

23 april – 11 september 2005
Expositie in het Historisch Museum Zuid-kennemerland: Haarlem in de oorlog - dagelijks leven 1940-1945.
Met veel aangrijpende foto’s, een nagebouwde huiskamer en het pistool van Hannie Schaft wordt een goed beeld gegeven van een stad in oorlogstijd. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere: de intocht van de Duitse troepen, anti-joodse maatregelen, propaganda, collaboratie, bommen op Haarlem, verzet en de hongerwinter.

24 april – 11 september 2005
Expositie in de refter van het stadhuis van Haarlem: Sporen van Oorlog.
24 foto’s van de bekende Utrechtse fotograaf Jan Banning over Nederlandse en Indonesische overlevenden van de Birmaspoorlijn. Het zijn indringende foto’s van bejaarde mannen in ontbloot bovenlijf. Zo werd er ruim 60 jaar geleden immers gewerkt in de brandende zon.

A C T I V I T E I T E N

23 april 2005
Fietstocht o.l.v. Wim Vogel: Haarlem in oorlogsliteratuur.
Een geslaagde fietstocht langs de vele plekjes van Haarlem die in de oorlogsliteratuur worden genoemd.

24, 25 en 26 april 2005
Voorstelling rond het thema “onderduik” voor de groepen 8 van de Haarlemse basisscholen op de Doelenzolder van de stadsbibliotheek. In Waarom lijn 8 niet meer rijdt gaf de Verhalenman een beeldend verslag rond het thema onderduik. Een aangrijpende voorstelling die helemaal was volgeboekt.

26 april 2005
Op de doelenzolder van de stadsbibliotheek een literaire avond met als gastspreker Marga Minco. Zie verslag.

27 april 2005
Op de doelenzolder van de stadsbibliotheek ging het poëzieproject van start. 75 kinderen droegen gedichten voor. Zie verslag

3 mei 2005
In de Gravenzaal van het stadhuis van Haarlem ontvangst met koffie voor een delegatie van onze Canadese en Engelse bevrijders.

5 mei 2005 Bevrijdingsdag
Originele voertuigen uit WOII maakten een rondrit door Kennemerland. De start vond plaats op de Hoge Duin en Daalseweg. Via Heemstede, waar de karavaan een voedseldropping meemaakte, ging de tocht naar Haarlem en Santpoort. In IJmuiden werd een lunch genuttigd bij Zeevishandel Waasdorp. Daarna ging de tocht verder. Een feestelijk versierde pont bracht de voertuigen naar Velsen-Noord en verder naar Beverwijk en Heemskerk. Als eindpunt had de stoet Fort Veldhuis te Assendelft, waar een gezamenlijke maaltijd plaatsvond.

6 mei 2005
Vanaf 15.00 uur verwelkomde het oud-verzet in de Bavokelder een delegatie van Canadese en Britse veteranen en hun begeleiders.

6 juli 2005 (onder voorbehoud).
In samenwerking met de Stichting Hannie Schaftherdenking zal een fietstocht plaatsvinden langs diverse plekken in Haarlem die voor Hannie Schaft van betekenis zijn geweest.

R E C E N S I E S

Karel Baracs is de verhalenman

Een lach en een traan

25 april 2005

Door Marloes Davidzon

Even te vroeg kom ik de Doelenzolder van stadsbibliotheek Haarlem binnen. Ik ben nog net op tijd om de laatste voorbereidingen te kunnen aanschouwen. De verhalenman loopt druk heen en weer. Het ziet er chaotisch uit, maar ondertussen heeft hij alles onder controle. Dat blijkt ook als de eerste leerlingen van basisschool De Molenwiek binnen komen. Duidelijk wordt ze verteld waar de jassen kunnen hangen en waar ze kunnen gaan zitten. Dit is het terrein van de verhalenman. Ook gedurende de voorstelling grijpt hij, indien nodig, in: “dit is niet het moment om grapjes te maken!”. En terecht.

Na een korte inleiding, waarbij de kinderen steeds worden betrokken, kan het verhaal beginnen. De verhalenman neemt ons mee naar een klein kamertje in Amsterdam waar het gezin Appel boven een textielwinkel zit ondergedoken. Achteraf blijkt het een heel gevaarlijke plek. Nadat Sally, het zoontje van 2 jaar, de blokkentoren heeft omgegooid, wordt de volgende morgen het gezin weggevoerd naar de Hollandse Schouwburg. Paniek heerst alom, vooral als de kinderen van de ouders worden gescheiden.

Op de doelenzolder is het doodstil. De kinderen luisteren ademloos naar de verhalenman. Het ene moment is hij vader of moeder Appel, dan weer is hij Miriam het meisje van 6 jaar oud of, met zijn duim in zijn mond, het jongetje van 2. Ik voel tranen in mijn ogen komen als de verhalenman als Miriam om haar mama roept. Hartverscheurend. Even later moet ik weer lachen, wanneer een Duitse bewaker wordt beetgenomen. De verhalenman heeft mij samen met de leerlingen en een paar andere belangstellenden meegenomen naar Amsterdam 1943. Hij gebruikt daarbij hoeden, een soldatenhelm, een geweer en zijn fantastische mimiek. Het wordt zo beeldend gebracht, dat ik de soldatenlaarzen kan horen klakken, ik ruik de mufheid van een kelder, ik voel de angst, maar ook de hoop.

karel baracs

Want het verhaal gaat verder. Als Miriam en Sally in de kindercrèche zitten, worden zij ontvoerd door Hester en Pauline. Twee jonge dames met een schoonheidssalon aan de Keizersgracht. In totaal hebben zij 80 kinderen uit de crèche ontvoerd en via hun eigen huis naar het platteland gebracht. Miriam en Sally overleven de oorlog dankzij de goede zorgen van een boerengezin. Hun eigen ouders zijn vergast in een Pools concentratiekamp. Aan het eind van de morgen blijkt het verhaal van Baracs een heel persoonlijk verhaal te zijn. Zijn moeder is Hester, een van de ontvoerders en zijn vader is niet alleen een ondergedoken jood, maar ook een van de koeriers die de kinderen naar het platteland heeft gebracht. Als geen ander weet Baracs wat discriminatie en racisme teweeg kan brengen. En daar waarschuwt hij dan ook voor. Zwaar onder de indruk gaan de kinderen weer terug naar school. Ze hebben heel wat te bepraten. Een schattig meisje komt Baracs verlegen de hand schudden. Een stoere jongen neemt met zijn mobieltje een foto van de verhalenman. Zo tonen zij hun respect en waardering voor het verhaal. Het is duidelijk dat de verhalenman de kinderen met zijn indringende verhaal heeft bereikt.

Een literaire avond met Marga Minco

Een ontmoeting met een grand old lady

26 april 2005

Door Marloes Davidzon

Wederom is de doelenzolder van de stadsbibliotheek het decor van een bijzondere ontmoeting. Vanavond is er een vraaggesprek tussen Wim Vogel en Marga Minco. Na een korte inleiding van Wim Vogel begint hij het gesprek. Hij heeft een stapeltje boeken van Minco meegenomen, het stapeltje vormt de leidraad van het gesprek. De hoofdvraag is en blijft: Wat is waarheid, wat is fictie? Met een kwinkslag geeft mevrouw Minco daar geen antwoord op. Het zijn waar gebeurde verhalen, waarin haar fantasie ook een grote rol in heeft gespeeld.

Nog voor de pauze krijgen 5 leerlingen van het Linnauescollege de mogelijkheid een zelf geschreven brief aan mevrouw Minco voor te lezen. De leerlingen uit de brugklas zijn al twee weken bezig met de Tweede Wereldoorlog, zowel bij het vak geschiedenis als bij het vak Nederlands. En voor Nederlands zitten zij hier vandaag. Zij hebben het boek Het bittere kruid gelezen en zijn daar zeer van onder de indruk. De brieven zijn hartverwarmend en ontroerend. In de brieven stellen zij vragen aan Marga Minco. In elke brief wordt eigenlijk wel de vraag gesteld: Hoe zij na de oorlog heeft kunnen verder leven en of zij zelf kinderen heeft gekregen. De leerlingen en de brieven gaven een bijzondere dimensie aan een bijzondere avond. Wim Vogel wisselde het stellen van vragen af met het voorlezen door Marga Minco zelf, uiteraard uit eigen werk. Mevrouw Minco bleek niet alleen een erudiete dame, maar ook een knap voorlezer. Geboeid zat de zaal te luisteren. Tijdens de avond was er gelegenheid om boeken van Minco te kopen. Daar werd druk gebruik van gemaakt. Vooral haar nieuwe boek Storing werd veelvuldig gekocht. Onderwijl signeerde mevrouw Minco met veel plezier haar boeken.
Na een boeiende avond ging ik weer naar huis.